Rationeel betekenis
Daarbij gaat het om besluitvorming, handelen met gezond verstand en redeneren op basis van logica. In alledaagse gesprekken horen we vaak uitspraken als “iemand heeft een rationele beslissing genomen” of “die persoon staat bekend om zijn rationele denkwijze”.
Rationeel denken en handelen
Iedereen komt dagelijks in aanraking met rationeel denken en handelen, waarbij beslissingen nemen en keuzes maken centraal staan. Handelen op een weloverwogen manier wordt beschouwd als rationeel, terwijl impulsieve reacties als irrationeel worden beschouwd, het antoniem van rationeel.
De oorsprong van rationeel
Het woord rationeel vindt zijn oorsprong in het Franse ‘rationnel’ en werd voor het eerst toegepast in de 19e eeuw. Het is afgeleid van het woord ‘ratio,’ wat verstand of rede betekent.
Engelse equivalent en synoniemen
In het Engels komt het woord ‘rational’ overeen met het Nederlandse ‘rationeel.’ Het verwijst naar gedrag, denkwijze of handelwijze van een individu. Synoniemen voor rationeel zijn onder andere berekenbaar, begrijpelijk, logisch, verstandelijk en doordacht.
Rationeel gedrag: begrip tonen
Rationeel gedrag wordt geïllustreerd wanneer iemand zich verstandelijk gedraagt, zoals begrip tonen in een lange rij bij de kassa. Het aanvaarden van tijdverlies en waarderen van de inspanningen van de kassamedewerker getuigt van rationeel gedrag.
Rationeel denken: overwegingen maken
Rationeel denken vergt tijd, zoals bij het overwegen van milieueffecten bij het bestellen van een product uit China. Het leidt tot weloverwogen keuzes, bijvoorbeeld bereid zijn meer te betalen voor een product om het milieu en de Nederlandse economie te bevorderen.
Rationeel handelen: van denken naar doen
Rationeel handelen volgt vaak op rationeel denken. Het betekent niet alleen nadenken over waar je een pakket bestelt, maar ook daadwerkelijk handelen, zoals het bestellen van het pakket in Nederland in plaats van China.
Rationeel energieverbruik: slim omgaan met energie
Rationeel energieverbruik draagt bij aan het verstandig omgaan met energie, zowel persoonlijke als huishoudelijke energie. Het draait om doordachte keuzes, zoals het niet de hele dag de thermostaat aan laten staan als het niet nodig is.
Rationeel emotieve therapie: afleren van ongewenst gedrag
RET, of rationeel emotieve therapie, richt zich op het afleren van ongewenst gedrag en emoties. Het biedt inzicht in het vervangen van irrationele gedachten, zoals frustratie in de rij bij de kassa, door rationele gedachten.
Rationeel in de filosofie: objectiviteit en logica
Rationeel denken in de filosofie komt voor in het rationalisme, een stroming waar zaken objectief en logisch worden benaderd, met vertrouwen in de menselijke ratio.
Rationeel in de wiskunde: rationele getallen
In de wiskunde heeft rationeel een andere betekenis, verwijzend naar rationele getallen, meestal aangeduid met de letter q. Deze getallen zijn delen waarvan het tweede getal geen nul is en worden ook wel reële getallen genoemd.
Antoniem voor rationeel: impulsief handelen
Antoniemen voor rationeel zijn irrationeel, impulsief en gevoelsmatig. Impulsieve beslissingen, zoals het ondoordacht bestellen van een pakket uit China, zijn voorbeelden van irrationeel gedrag, het tegenovergestelde van rationeel handelen.